Bericht
Gentleman-coach Han Wallaart overleden
NOORDWIJKERHOUT, 29 maart 2020 - Basketbalcoach Han Wallaart is niet meer. De voormalig bondscoach van het Nederlands vrouwenteam (met het hoogste winstpercentage!) en de eredivisiecoach van Punch Delft, Parker Leiden en Grasshoppers Katwijk leed al enige tijd aan de ziekte van Parkinson. Jacob Bergsma schreef deze necrologie.
Basketbal nam voor Han Wallaart, net als voor zovelen in de Bollenstreek, een aanvang bij Bonaventura Stars in Leiden. Wallaart debuteerde als speler op 19 oktober 1962 op het hoogste niveau bij BS Leiden, in de uitwedstrijd tegen Typhoons. Dat duel in het Haarlemse Krelagehuis werd met 49-52 gewonnen. Vanaf dat moment zou ‘winnen’ als thema aan hem blijven kleven.
Han Wallaart maakte in de regio naam bij Forwodians uit Voorhout, maar zijn carrière kreeg vooral reliëf bij Jumpers in Den Haag. Daar belandde hij via zijn studie aan de Haagsche Academie voor Lichamelijk Opvoeding. Hij speelde er aan de zijde van Humphrey van Haver en de latere topscheidsrechter Jan van Renen.
In Den Haag ontdekte Wallaart zijn passie voor coaching, maar toen hij Jumpers bij de hand nam en de ranglijst liet beklimmen, bleken de ambities van coach en club toch geen gelijke tred te houden. Waar Jumpers het (financiële) plafond zag, daar wilde Wallaart verder.
In het seizoen 1976-1977 zat Han Wallaart in Delft op de bank als assistent van Punch-coach Jan Bruin. Het werd een seizoen waarvan de waarde vooral zat in ‘leren’. Het leerjaar eindigde echter in een dreigend uiteenvallen van Punch, vooral toen Kinzo Amstelveen een bod deed op sterspeler Jimmy Woudstra. Het Delftse bestuur slaagde erin Kinzo te overbieden, maar dat ging wel ten koste van de positie van coach Jan Bruin.
Bij aanvang van het seizoen 1977-1978 zou daarom Jimmy Woudstra als speler-coach in Delft de technische leiding krijgen, met Jan Sikking en Han Wallaart als assistenten. Maar al snel waren Woudstra en Sikking vooral geconcentreerd bezig met spelen en kreeg Wallaart het op de bank voor het zeggen. In het allereerste seizoen van de play-offs zorgde hij met Trippers Jeans meteen voor een enorme sensatie door Den Bosch uit te schakelen voor de finale.
Dat leidde nog tot de nodige complicaties, omdat EEBC Den Bosch en Parker Leiden al voor de start van de play-offs de afspraak hadden gemaakt het kampioenschap in het Rotterdamse Ahoy te betwisten. Leiden had het Sportpaleis nota bene al geboekt voor het derde duel in de finale. Kosten: 23.000 gulden.
In zijn boek ‘De Sportsponsors Top 100 Aller Tijden’ schrijft Bob van Oosterhout dat de Leidse managers in de rust van het tweede finaleduel de kleedkamer binnenstapten om Parker-coach Hennie Blom het tweede duel op straffe van ontslag opzettelijk te laten verliezen. In hetzelfde boek zegt Parker-manager Frans van Egmond: “Ik heb vervolgens nog nooit iemand zó stom zien coachen, maar het was wel effectief.” Het werd op 13 mei 1978 109-97 voor Tripper Jeans en coach Han Wallaart. Twee dagen later pakte Leiden in Rotterdam geheel volgens verwachting zijn eerste landstitel door Delft kansloos met 118-98 te verslaan. De wedstrijd werd in de middaguren gespeeld, volgens Wallaart een verklaring voor de nederlaag: dan was zijn top-Amerikaan Rudy Jackson namelijk nog niet helemaal uitgeslapen…
Het seizoen daarop was Han Wallaart – in de plaats van Ben van Cleef – de assistent van Parker-coach Hennie Blom. Het aantrekken van het talent van Wallaart was een investering in de toekomst. Blom begon in 1978-1979 aan zijn vierde seizoen in Leiden en kwam in de richting van zijn houdbaarheidsdatum. In Wallaart zag sponsor Robert Bockweg de ideale opvolger. Wallaart was een op en top gentleman, met een uitstraling die geheel paste bij de correctheid die Parker als sponsor wilde uitstralen.
Op de trainingen hield Wallaart zich vooral bezig met zijn specialiteit: de defensie. Wanneer de man-to-man-verdediging aangescherpt moest worden, dan gaf Blom de vloer volledig aan Wallaart. Daarnaast reisde Wallaart – net als de latere Blitz- en MSV-coach Henk Krauwel – Europa door om polshoogte te nemen bij de Europese tegenstanders van Parker Leiden.
In februari 1980 kondigde Blom zijn vertrek aan als coach bij Parker Leiden. Meteen draaide de geruchtencarrousel op volle toeren. Drie namen ‘van buiten’ werden genoemd: Tom Quinn, Bill Sheridan en Ton Boot, die in 1979 als eerste (en enige) met EEBC Den Bosch was doorgedrongen tot de finale van de strijd om de Europa Cup 2. Maar Robert Bockweg hield woord, al voerde hij in het geheim wel gesprekken met andere coaches. Op 14 februari 1980 werd Han Wallaart aangekondigd als de nieuwe hoofdcoach van Parker Leiden. Henny Blom zou een stap terug doen, maar nog wel in een managementfunctie betrokken blijven.
Het vroege aantreden van Wallaart bood de nieuwe technische leidsman van Leiden de gelegenheid mee te praten over de invulling van de ploeg. Het tiental waarmee Wallaart in het seizoen 1980-1981 van start mocht gaan, was een ploeg om de vingers bij af te likken: acht (Nederlandse) Amerikanen en twee internationals. Wallaart stond aan het hoofd van een iconisch team met Mitchell Plaat, Jimmy Woudstra, Sid Bruinsma, Ron Kruidhof, Lace Strong (als Nederlander), Harry Kip, Paul van Solm, Chris Plaat en de Amerikanen Tony Parker en Steve Puidokas.
Thuis in de Vijf Meihal ging het Wallaart voor de wind. Van de 26 thuiswedstrijden werden er in het seizoen 1980-1981 24 gewonnen. Alleen het Europa Cupduel tegen Barcelona en de allerlaatste play-offwedstrijd in Leiden tegen Den Bosch ging verloren, terwijl heel Leiden (Paul van Solm vooral) de laatste bal van de kraker voor het binnentippen had.
In uitwedstrijden liep het echter een heel stuk stroever. Harry Kip had bij de start van het seizoen al geconstateerd dat Leiden minder ‘hecht’ is dan Den Bosch. Kip begroette de aanstelling van Wallaart met de woorden: “Men heeft er goed aan gedaan om Han Wallaart te contracteren. Hij heeft oog voor deze zaken. Want vooral in collectief verband moeten wij nog groeien.” Toch was Leiden met al die Grote Namen met name buiten de Vijf Meihal niet het collectief dat Kip noodzakelijk achtte.
Wallaart werd bovendien geconfronteerd met de pech dat zowel Mitchell Plaat als Jimmy Woudstra door blessures langere tijd niet inzetbaar waren. Het wegvallen van die twee toppers verstoorde de balans in zijn team enorm.
De grootste domper kwam op 6 december 1980, toen het kolossale Parker Leiden in Haarlem met 89-87 onderuit ging tegen het nietige Stars. Die nederlaag was het dieptepunt in de reeks uitwedstrijden. 25 speelde Parker er in 1980-1981 en tien uitduels werden verloren. Wallaart zag de bui al hangen. Het werd een seizoen vol speculaties, die slechts draaiden om één vraag: is Wallaart al ontslagen? In januari 1981 greep het management van Parker in: Hennie Blom kwam nu als assistent naast Wallaart te zitten. Wallaart mocht van Bockweg echter ‘gewoon’ het seizoen afmaken. Gentlemen’s agreement.
In 1982 toonde Wallaart zich wederom een gentleman. Gevraagd naar zijn meest rumoerige seizoen zei hij in de Leidse Courant: “Een seizoen met telkens die perikelen, of ik ontslag zou krijgen of niet. Ik ging er niet gebukt onder, stond er boven, ben uit die situaties zelfs gelouterd tevoorschijn gekomen.”
Han Wallaart keerde weer terug op het hoogste plan, nadat hij reageerde op een advertentie van de NBB. In de tweede helft van 1982 werd hij benoemd tot bondscoach van het Nederlands vrouwenteam. Hij tekende een contract voor één jaar. Die positie was goed te combineren met zijn werk als leraar lichamelijke opvoeding aan het Rijnlands Lyceum in Sassenheim. Wallaart vond zelfs tijd om ook jong-Oranje te trainen.
Eerste doel voor Wallaart was het EK van 1983 in Hongarije, waar Nederland als achtste eindigde, onder andere door met één punt verschil van Roemenië en met één punt verschil van Spanje te winnen. Wallaart had, ambitieus als hij was, zijn vizier echter gezet op de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles. Het EK opende hem de ogen: dat ging niet lukken. Er was ook nog gezinsuitbreiding op komt. Toen de NBB Wallaart na het EK van 1983 een contractverlenging voor twee jaar aanbood, zei hij dan ook resoluut ‘nee’.
Credit voor zijn periode kreeg hij te weinig. Wallaart coachte elf officiële interlands en won er zeven. Daarmee heeft hij nog steeds het hoogste winstpercentage (63,6 procent) van alle bondscoach met de nationale A-ploeg van de vrouwen in handen.
Han Wallaart vertrok bepaald niet uit het basketbal. Hij bleef actief bij BV Lisse en later bij DAS uit Delft. Daarnaast stortte hij zich volledig op het zich eigen maken van de Chinese taal. Zelfstudie, want daar blonk hij in uit. Hij ging helemaal op in de cursus ‘Ni Hao’ van Teleac.
In mei 1987 hapte hij toch weer toe. Hij legde een aanbod van Leiden naast zich neer en verbond zich aan Grasshoppers om de damesploeg door de eredivisie te leiden. Aan het einde van het kalenderjaar 1991 kondigde hij aan dat het seizoen 1991-1992 zijn laatste op het hoogste niveau zou zijn. Toch was hij niet helemaal overtuigd... In zijn afscheidsinterview in het Leidsch Dagblad zei Wallaart: “Ik wil wel eens een zaterdagmiddag naar een voetbalwedstrijd gaan kijken. Maar volgend jaar of over twee jaar kunnen de zaken er weer anders voor staan. Vandaar dat ik er niet definitief een punt achter zet. Denk eerder maar aan een punt-komma.”
En dat klopte ook wel. Hij kon zijn passie simpelweg niet loslaten. Voor het NMT was hij de laatste jaren nog actief in het volgen van landgenoten in andere, verre competities. Maar zijn ziekte bracht de nodige belemmeringen met zich mee.
Vermoedelijk beleefde Hans Wallaart als coach zijn finest hour in Londen. Tijdens de jaarwisseling van 1979-1980 zat Wallaart als vervanger van hoofdcoach Hennie Blom op de bank bij Parker Leiden, dat op 30 december 1979 tijdens het vermaarde Crystal Palace toernooi speelde tegen de al even vermaarde University of North Carolina. Wallaart had – geheel in stijl – zijn huiswerk uitermate goed gemaakt. Tegenstrever Dean E. Smith stond bekend om het extreem hoge tempo dat hij tijdens de wedstrijd liet dicteren. Wallaart gooide daarom de draaideur naar zijn bank ook vol open en liet Parker net zo hard rennen.
Toen de Leidse ploeg geen krimp bleek te geven tegen de wervelwind van Smith, brak de paniek uit bij latere NBA-toppers als James Worthy, Al Wood en Mike O’Koren en de latere eredivisiespelers Jimmy Braddock, John Virgil en Chris Brust. Leiden won uiteindelijk opzienbarend met 85-74. Tot grote verbijstering van UNC-coach Smith, die na afloop slechts stamelde: “Nice team, nice team…”
Het was Jimmy Woudstra die de zege op North Carolina op waarde wist te schatten. Hij gaf Han Wallaart het grootst mogelijke compliment. Woudstra: “Ik ben nog nooit in mijn leven zo goed gecoached.”
Han Wallaart overleed op zaterdag 28 maart 2020. Hij werd 73. De punt-komma is helaas dus toch een punt geworden…
